4/2/14

"Dr S., moje oczy są czerwone i pieką pod koniec dnia pracy".

"Pacjencie, jaki rodzaj pracy Pan wykonuje? Proszę mi opowiedzieć coś o warunkach swojej pracy".

"Jestem grafikiem komputerowym. Siedzę i godzinami wpatruję się w mój dwudziestosiedmiocalowy ekran HD, delikatnie dostosowując kompozycję każdego piksela. Moje studio jest klimatyzowane, ale nie nawilżane, więc po kilku godzinach pracy czuję się suchy jak kość."

"Jeszcze jedno pytanie...czy można płakać łzami? Powiedzmy, kiedy obierasz i kroisz cebulę?".

Potrzeba mrugania

Mruganie jest złożoną funkcją powiek, która po zakończeniu powoduje, że powierzchnia rogówki jest czysta, odświeżona i ponownie zwilżona. Łzy, które są wypłukiwane po zewnętrznej stronie oka przy każdym mrugnięciu, dostarczają tlen i inne składniki odżywcze do zewnętrznej warstwy komórek, pomagając w odbudowie i rewitalizacji tkanki powierzchniowej.

Mruganie charakteryzuje się pełnym ruchem górnej powieki nad okiem, aż do zetknięcia się z powieką dolną. Zakończenie tego ruchu odbywa się delikatnie, bez zaciskania. Aby mruganie było skuteczne, pełne zamknięcie oka musi być powtarzane dość często. Częstotliwość mrugania różni się w zależności od badaczy, ale większość źródeł podaje średnią między sześć a dziesięć pełnych mrugnięć na minutę w normalnych warunkach oglądania.

Problem mrugania naszego pokolenia

W dawnych czasach - powiedzmy w latach 1750-1950 - najbardziej obciążającym problemem dla powierzchni oka była dobra książka lub intensywna nauka. Czytelnik zajmował się tekstem i powoli jego oczy wysychały, aż w końcu konieczna była przerwa na odpoczynek.

Zmiany środowiskowe lub zawodowe w naszym stylu życia na przestrzeni pokoleń przyczyniły się do zmniejszenia częstotliwości mrugania. Najnowszym przykładem negatywnego rozwoju jest wpływ ekranu telewizyjnego, kineskopu, ekranu LED, komputera kieszonkowego i przenośnego na częstotliwość mrugania. Wydaje się, że wraz ze wzrostem poziomu uwagi, mruganie cierpi. Najpierw oczy zamykają się mniej, potem niekompletnie, a w końcu rzadko, tylko wtedy, gdy suchość powierzchniowa doprowadza osobnika do desperackich kroków. On musi mrugać lub (tak czuje) jego oczy wyskoczą z ich gniazdek.

Dodatkową szkodą, która narastała przez dziesięciolecia, jest klimatyzacja - zarówno ogrzewanie, jak i chłodzenie - gdy nie jest nawilżana. Wpatrywanie się w ekrany konsoli w suchym otoczeniu przyspiesza wysychanie rogówki i powoduje dyskomfort.

Powierzchnia oka jest systemem biologicznym. Systemy żywe wymagają pewnego stopnia nawilżenia. Jeżeli komórkom oka - lub jakiejkolwiek powierzchni biologicznej - pozwoli się wyschnąć, to obumrą. Martwe komórki rogówki odpadają od rogówki i pływają w łzach na powierzchni oka, dopóki nie zostaną zmyte mrugnięciem. Dopóki powierzchnia nie zostanie oczyszczona, martwe komórki są traktowane przez oko jako ciała obce, co powoduje podrażnienie i wywołuje odruch mrugania.

Kiedy komórki obumierają i odpadają, znajdujące się pod nimi zakończenia nerwowe wysyłają sygnały bólowe do układu nerwowego. Wrażenie to może być odczuwane jako ból, pieczenie, albo zwykłe podrażnienie lub swędzenie, w zależności od stopnia utraty komórek.

Jak radzić sobie z suchym okiem wywołanym przez środowisko

Po tym jak powierzchnia oka jest sucha, większość zabiegów wydaje się pogarszać sprawę: powodować pieczenie i kłucie, być może nawet bardziej niż samo suche oko. Każdy substytut łez, każda ilość mrugania będzie drażniąca na początku. Ale to jest naprawdę wszystko, co można zrobić na tym etapie: zwilżanie i mruganie.

Zapobieganie

Jak w wielu schorzeniach, najlepszym leczeniem, a właściwie lekarstwem na nawracającą, wywołaną środowiskowo suchość oka jest zapobieganie. Dla oka, które ma naturalnie płynące łzy, mruganie jest najpewniejszym sposobem zapobiegania kłuciu i pieczeniu po całym dniu pracy przy komputerze. Dodatkowo, wiele źródeł zaleca stosowanie "zasady 20": po każdych dwudziestu minutach pracy, należy spojrzeć w górę znad tekstu lub z dala od ekranu, zamrugać i ponownie skupić się na stronie dwadzieścia razy. To powtarzalne ćwiczenie jednocześnie zwilża oko i rozluźnia mechanizm ogniskowania wzroku.

W rezultacie oczy są zrelaksowane i czują się komfortowo, dzięki czemu mogą kontynuować dostarczanie ważnych i wysokiej jakości informacji przez dłuższe godziny pracy.

Bezalel Schendowich, OD
Przewodniczący i koordynator ds. edukacji, JOS
Fellow, IACLE
Członek, Medyczny Komitet Doradczy NKCF
Centrum Medyczne Sha'are Zedek, Jerozolima, IZRAEL