4/2/14

"Dr S., moje oczy są czerwone i pieką pod koniec dnia pracy".

"Pacjencie, jaką pracę wykonujesz? Proszę opowiedzieć mi coś o swoich warunkach pracy".

"Jestem grafikiem komputerowym. Siedzę i godzinami wpatruję się w mój dwudziestosiedmiocalowy ekran HD delikatnie dostosowując kompozycję każdego piksela. Moje studio jest klimatyzowane, ale nie jest nawilżane, więc po kilku godzinach pracy czuję się suchy jak kość".

"Jeszcze jedno pytanie...czy można płakać łzami? Powiedzmy, kiedy obierasz i kroisz cebulę?".

Potrzeba mrugania

Mruganie to złożona funkcja powiek, która po zakończeniu skutkuje oczyszczeniem, odświeżeniem i ponownym zwilżeniem powierzchni rogówki. Łzy, które są przemywane po zewnętrznej stronie oka przy każdym mrugnięciu, dostarczają tlen i inne składniki odżywcze do zewnętrznej warstwy komórek, wspomagając odbudowę i rewitalizację tkanki powierzchniowej.

Mruganie charakteryzuje się pełnym przesunięciem górnej powieki nad okiem, tak aby spotkała się z dolną. Zakończenie tego ruchu jest wykonywane delikatnie, bez zaciskania. Aby mruganie było skuteczne, pełne zamknięcie oka musi być powtarzane dość często. Częstotliwość mrugania różni się w zależności od badaczy, ale większość źródeł podaje średnią od sześciu do dziesięciu pełnych mrugnięć na minutę w normalnych warunkach oglądania.

Problem naszego pokolenia z mruganiem

W dawnych czasach - powiedzmy w latach 1750-1950 - najbardziej obciążającym problemem dla powierzchni oka była dobra książka lub intensywna nauka. Czytelnik zajmował się tekstem pod ręką i powoli jego oczy wysychały, aż do momentu, gdy konieczna była "przerwa na odpoczynek".

Zmiany środowiskowe lub zawodowe w naszym stylu życia na przestrzeni pokoleń przyczyniły się do zmniejszenia częstotliwości mrugania. Ostatnio w tej negatywnej progresji rozwoju jest wpływ ekranu telewizyjnego, kineskopu, ekranu LED, komputera ręcznego i kieszonkowego na częstotliwość mrugania. Okazuje się, że wraz ze wzrostem poziomu uwagi cierpi mruganie. Najpierw oczy zamykają się słabiej, potem niekompletnie, a w końcu rzadko, tylko wtedy, gdy suchość powierzchniowa doprowadza osobnika do desperackich działań. Musi mrugać, bo inaczej (tak mu się wydaje) oczy wyskoczą z gniazdek.

W ciągu dziesięcioleci coraz częściej dochodzi do tego klimatyzacja - zarówno ogrzewanie, jak i chłodzenie - gdy nie jest nawilżana. Wpatrywanie się w ekrany konsoli w suchym otoczeniu przyspiesza wysychanie rogówki i powoduje dyskomfort.

Powierzchnia oka jest systemem biologicznym. Systemy żywe wymagają pewnego stopnia wilgoci. Jeśli komórkom oka - lub jakiejkolwiek powierzchni biologicznej - pozwoli się wyschnąć, obumrą. Obumarłe komórki rogówki odpadają od rogówki i pływają w łzach na powierzchni oka, dopóki nie zostaną zmyte mrugnięciem. Do czasu oczyszczenia powierzchni martwe komórki są traktowane przez oko jako ciała obce, co powoduje podrażnienie i wywołuje odruch mrugania.

Kiedy komórki obumierają i odpadają, znajdujące się pod nimi zakończenia nerwowe wysyłają sygnały bólowe do układu nerwowego. Wrażenie to może być odczuwane jako ból, pieczenie lub zwykłe podrażnienie lub swędzenie, w zależności od stopnia utraty komórek.

Jak radzić sobie z suchym okiem wywołanym przez środowisko

Po wyschnięciu powierzchni oka większość zabiegów wydaje się pogarszać sprawę: powodować pieczenie i kłucie, być może nawet bardziej niż samo suche oko. Każdy substytut łez, każda ilość mrugania będzie na początku drażniąca. Ale to jest naprawdę wszystko, co można zrobić na tym etapie: zwilżanie i mruganie.

Zapobieganie

Jak w wielu warunkach, najlepszym leczeniem, a właściwie lekarstwem, dla nawracającej, środowiskowo wywołanej suchości oka jest zapobieganie. Dla oka, które ma naturalnie płynące łzy, akt mrugania jest najpewniejszym sposobem zapobiegania kłuciu i pieczeniu po całym dniu pracy przy komputerze. Dodatkowo wiele źródeł zaleca stosowanie "zasady 20": po każdych dwudziestu minutach pracy należy spojrzeć w górę znad tekstu lub z dala od ekranu, zamrugać i ponownie skupić się na stronie dwadzieścia razy. To powtarzalne ćwiczenie jednocześnie zwilża oko i rozluźnia mechanizm skupiający oka.

W rezultacie oczy są zrelaksowane i komfortowe, co pozwala im kontynuować dostarczanie ważnych i wysokiej jakości informacji przez dłuższe godziny pracy.

Bezalel Schendowich, OD
Przewodniczący i koordynator ds. edukacji, JOS
Fellow, IACLE
Członek Medycznej Rady Doradczej NKCF
Centrum Medyczne Sha'are Zedek, Jerozolima, ISRAEL