8/21/14
W trzecim odcinku tej serii Buddy Russell z Centrum Okulistycznego Uniwersytetu Emory przedstawia doskonały przegląd częstych dziecięcych chorób oczu.
Niektóre schorzenia często spotykane w pediatrii
Podstawowe zrozumienie niektórych schorzeń, które mogą występować u pacjentów pediatrycznych, jest ważne, aby nie tylko wiedzieć, czym one są, ale także zrozumieć je na tyle dobrze, aby wytłumaczyć je rodzicom lub opiekunom. Poniższe informacje mają być przeglądem niektórych z tych stanów, a nie pełnym wyjaśnieniem.
- Oczopląs - Oczopląs jest zaburzeniem widzenia, w którym oczy wykonują powtarzające się, niekontrolowane ruchy, często powodujące pogorszenie widzenia. Te mimowolne ruchy gałek ocznych mogą odbywać się z boku na bok, w górę i w dół lub okrężnie. W rezultacie oboje oczu nie jest w stanie utrzymać stałego wzroku na oglądanych obiektach. Oczopląsowi mogą towarzyszyć nietypowe pozycje głowy i kiwanie głową, będące próbą kompensacji tego stanu. Większość osób z oczopląsem może zmniejszyć nasilenie niekontrolowanych ruchów gałek ocznych i poprawić widzenie, ustawiając oczy tak, aby patrzyły w jedną stronę. Jest to tak zwany "punkt zerowy", w którym oczopląs jest najmniej widoczny. W tym celu konieczne może być przyjęcie określonej pozycji głowy, aby jak najlepiej wykorzystać możliwości widzenia. Kierunek oczopląsu jest określany przez kierunek jego szybkiej fazy (np. oczopląs prawostronny charakteryzuje się szybką fazą przesuwającą się w prawo, a oczopląs lewostronny - szybką fazą przesuwającą się w lewo). Oscylacje mogą występować w płaszczyźnie pionowej, poziomej, skrętnej lub w dowolnej kombinacji. Powstały oczopląs jest często nazywany w celu dokładnego opisania ruchu, np. oczopląs opadający, oczopląs wznoszący, oczopląs huśtawkowy, oczopląs okresowo zmienny. Oczopląs wpływa zarówno na widzenie, jak i na samoakceptację. Większość osób z oczopląsem ma pewnego rodzaju ograniczenia widzenia, ponieważ oczy nieustannie omiatają oglądany przedmiot, co uniemożliwia uzyskanie wyraźnego obrazu. Jeśli zostanie stwierdzona wada refrakcji, najskuteczniejszym sposobem uzyskania optymalnej korekcji wzroku mogą być soczewki kontaktowe.
- Zez - Zez to każde nieprawidłowe ustawienie oczu. Szacuje się, że 4% populacji Stanów Zjednoczonych ma zeza. Zez jest najczęściej opisywany poprzez kierunek ustawienia oczu. Typowe rodzaje zeza to esotropia (skręt do wewnątrz), egzotropia (skręt na zewnątrz), hipotropia (skręt w dół) i hipertropia (skręt w górę). Nieprawidłowe ustawienie oczu może być przyczyną amblyopii u dzieci. Kiedy oczy są skierowane w różnych kierunkach, mózg odbiera dwa różne obrazy wizualne. Mózg ignoruje obraz z nieprawidłowo ustawionego oka, aby uniknąć podwójnego widzenia, co skutkuje słabym rozwojem wzroku w tym oku. Również oko, które słabo widzi, ma tendencję do nieprawidłowego ustawienia. Celem leczenia zeza jest poprawa ustawienia oczu, co pozwala na lepsze współdziałanie (widzenie obuoczne). Leczenie może obejmować okulary, soczewki kontaktowe, ćwiczenia oczu, pryzmaty i/lub operacje mięśni oczu.
- Amblyopia - Amblyopia, zwana czasem "leniwym okiem", występuje wtedy, gdy jedno lub oboje oczu nie rozwijają normalnego widzenia we wczesnym dzieciństwie. Dzieci nie rodzą się z widzeniem 20/20 w każdym oku, ale muszą je wykształcić między narodzinami a 6-9 rokiem życia poprzez regularne używanie każdego oka, przy czym na siatkówce każdego z nich pojawia się identycznie zogniskowany obraz. Jeśli tak się nie stanie w jednym lub obu oczach, widzenie nie rozwinie się prawidłowo. Zamiast tego widzenie jest ograniczone, a dotknięte chorobą oko (lub oczy) określa się jako amblyopiczne. To częste schorzenie, dotykające do 4% wszystkich dzieci, powinno być zdiagnozowane i leczone w okresie niemowlęcym lub wczesnodziecięcym, aby uzyskać optymalne widzenie trójwymiarowe i zapobiec trwałej utracie wzroku. Co powoduje amblyopię?
- Niewłaściwe ustawienie oczu (zez)
Najczęstszą przyczyną amblyopii jest nieprawidłowe ustawienie oczu. Gdy oba oczy nie są skierowane dokładnie w tym samym kierunku, rozwijający się mózg "wyłącza" obraz z nieprawidłowo ustawionego oka, aby uniknąć podwójnego widzenia, a dziecko używa tylko lepszego oka - oka dominującego. Jeśli taka sytuacja utrzymuje się przez okres nawet kilku tygodni, oko nie będzie prawidłowo połączone z korą wzrokową mózgu i dojdzie do amblyopii. - Nierównomierna wada refrakcji (anizometropia)
Nierówna wada refrakcji to stan oczu, w którym każde oko ma inną wadę refrakcji i dlatego oboje oczu nie może być jednocześnie w centrum uwagi. Amblyopia występuje wtedy, gdy jedno oko (zazwyczaj oko z większym błędem refrakcji) jest nieostre, ponieważ jest bardziej krótkowzroczne, dalekowzroczne lub astygmatyczne niż drugie. Również w tym przypadku mózg "wyłącza" obraz z oka o mniejszej ostrości i oko to nie rozwija normalnego widzenia. Ponieważ oczy często wyglądają normalnie, może to być najtrudniejszy do wykrycia typ amblyopii i wymaga starannych badań wzroku i pomiarów ostrości wzroku w młodym wieku. We wczesnym dzieciństwie konieczne jest leczenie okularami lub soczewkami kontaktowymi w celu skorygowania wady refrakcji obu oczu, czasami z częściowym korygowaniem wady wzroku oka lepiej widzącego. - Niedrożność lub zmętnienie (niedowidzenie)
Obstrukcja lub zmętnienie normalnie przejrzystych tkanek oka może również prowadzić do amblyopii. Każde zaburzenie, które uniemożliwia skupienie wyraźnego obrazu, może zablokować powstawanie wyraźnego obrazu na siatkówce i doprowadzić do rozwoju amblyopii u dziecka. Często prowadzi to do najcięższej postaci amblyopii. Przykładami zaburzeń, które mogą przeszkadzać w uzyskaniu wyraźnego obrazu na siatkówce, są zaćma lub zmętnienie soczewki wewnątrz oka, zmętnienie lub nieregularny kształt rogówki, opadnięcie górnej powieki (ptoza) lub guz powieki.Rozpoznanie amblyopii nie jest łatwe. Dziecko może nie być świadome, że ma jedno oko normalne, a drugie z ograniczonym widzeniem. Jeżeli dziecko nie ma nieprawidłowo ustawionego oka lub innej oczywistej zewnętrznej nieprawidłowości, rodzice często nie są w stanie stwierdzić, że coś jest nie tak. Ponadto trudno jest zmierzyć wzrok u bardzo małych dzieci w wieku, w którym leczenie jest najskuteczniejsze.Aby leczyć amblyopię, należy zachęcać dziecko i jego opiekunów do używania słabszego oka. Zwykle osiąga się to poprzez zaklejanie mocniejszego oka. Zakrywanie silniejszego oka za pomocą samoprzylepnej łatki, soczewki kontaktowej lub tymczasowej operacji często okazuje się frustrującą i trudną terapią. Naklejanie łat często trwa przez tygodnie, miesiące, a nawet lata, aby przywrócić normalne lub zbliżone do normalnego widzenie i utrzymać poprawę w oku amblyopijnym. W niektórych przypadkach leczenie amblyopii polega na zamazaniu widzenia w zdrowym oku za pomocą kropli lub soczewek, aby zmusić dziecko do używania oka amblyopijnego. W niektórych przypadkach w leczeniu amblyopii z niedoborem kształtu oka może być konieczna operacja zaćmy lub jaskry. Po operacji może być konieczne zastosowanie łatek w celu poprawy widzenia, a do przywrócenia prawidłowej ostrości wzroku mogą być potrzebne okulary lub soczewki kontaktowe.Zaskakujące wyniki ogólnokrajowego badania klinicznego z 2005 r. pokazują, że wiele dzieci w wieku od 7 do 17 lat z amblyopią może odnieść korzyści z leczenia, które jest powszechnie stosowane u młodszych dzieci.
Leczenie poprawiło wzrok wielu spośród 507 starszych dzieci z amblyopią badanych w 49 ośrodkach okulistycznych. Wcześniej okuliści często uważali, że leczenie amblyopii u starszych dzieci nie przynosi większych korzyści. Wyniki badania, sfinansowanego przez National Eye Institute (NEI), opublikowano w kwietniowym numerze Archives of Ophthalmology.
- Niewłaściwe ustawienie oczu (zez)
- Zaćma w rodzona -Zaćma wrodzona, czyli zmętnienie soczewki krystalicznej, występuje u 2-3 na 10 000 żywo urodzonych dzieci. Obecność zaćmy u dziecka, która ma duże znaczenie dla wzroku, jest uważana za pilne zaburzenie. Wynikające z niej upośledzenie widzenia wymaga natychmiastowego zabiegu operacyjnego w celu usunięcia przeszkody, szybkiej korekcji optycznej i leczenia amblyopii w przypadkach jednostronnych. Do lat 70. ubiegłego wieku powszechnie uważano, że nie ma możliwości przywrócenia widzenia w oku z jednostronną zaćmą wrodzoną. Późniejsze badania wykazały jednak, że doskonałe wyniki wizualne można uzyskać dzięki wczesnemu leczeniu chirurgicznemu połączonemu z korekcją optyczną za pomocą soczewek kontaktowych i terapią korekcyjną oka drugiego. Jednak u niektórych niemowląt z jednostronną zaćmą wrodzoną wyniki leczenia nadal są słabe z powodu opóźnienia leczenia lub nieprzestrzegania zaleceń dotyczących noszenia soczewek kontaktowych lub stosowania korekcji w oku drugim. Badanie Infant Aphakia Treatment Study (IATS) zostało zaprojektowane w celu porównania wyników wizualnych u dzieci w wieku od 1 do 6 miesięcy z jednostronną zaćmą wrodzoną, randomizowanych do optycznej korekcji afakii za pomocą soczewek kontaktowych lub soczewek wewnątrzgałkowych (IOL). Dzieci, u których zastosowano IOL, miały korygowaną resztkową wadę refrakcji za pomocą okularów. U dzieci, u których nie zastosowano IOL, afakię leczono za pomocą soczewek kontaktowych. W poprzednich publikacjach wykazaliśmy, że wyniki wizualne są porównywalne dla tych dwóch metod leczenia w 1 roku życia, ale znacznie więcej dzieci, u których zastosowano implantację IOL, wymagało dodatkowych operacji wewnątrzgałkowych.
- Ezotropia ak omodacyjna - Ezotropia akomodacyjna oznacza skrzyżowanie oczu spowodowane dalekowzrocznością. Ezotropia akomodacyjna jest rodzajem zeza. Dzieci dalekowzroczne łatwo i automatycznie skupiają wzrok na przedmiotach znajdujących się w odległości i w pobliżu dzięki akomodacji. W związku z tym dalekowzroczność zazwyczaj nie powoduje nieostrego widzenia. Jednak u niektórych dzieci dalekowzrocznych wysiłek akomodacyjny wiąże się z odruchowym skrzyżowaniem oczu. Ezotropia akomodacyjna może pojawić się w wieku od 4 miesięcy do 6 lat. Zwykle pojawia się między 2 a 3 rokiem życia. Pełne wykorzystanie odpowiedniej recepty na okulary do korekcji nadwzroczności lub soczewki kontaktowe często kontrolują esotropię. Podczas noszenia korekcji dziecko nie musi się dostosowywać i w związku z tym znika towarzyszący jej odruch krzyżowania oczu. Jednak po zdjęciu przepisanej korekcji odruch krzyżowania oczu pojawi się ponownie, być może nawet w większym stopniu niż przed rozpoczęciem noszenia korekcji. Czasami korekcja powoduje zanikanie odruchu krzyżowania oczu tylko wtedy, gdy dziecko patrzy na odległe przedmioty. Jednak podczas patrzenia na bliskie przedmioty zezowanie może utrzymywać się pomimo stosowania korekcji. W takich sytuacjach często przepisuje się soczewki dwuogniskowe, aby dziecko miało proste oczy przy wszystkich odległościach patrzenia. Jedną z potencjalnych zalet soczewek kontaktowych w porównaniu z okularami podczas korekcji nadwzroczności jest zmniejszenie zapotrzebowania na akomodację. Większy wysiłek przy zbieżności oczu w okularach wymaga pokonania powstałego pryzmatu podstawowego podczas patrzenia na bliskie przedmioty.
Buddy Russell, FCLSA, COMT
Specjalista ds. specjalistycznych soczewek kontaktowych
Centrum Okulistyczne UniwersytetuEmory